Huwa ferm importanti li tikseb parir legali indipendenti jekk b’xi mod tkun involut fil-proċedura kriminali. L-iskedi informattivi jgħidulek meta u f’liema ċirkustanzi jkollok id-dritt li tkun irrappreżentat minn avukat. Huma jgħidulek ukoll dak li se jagħmel għalik l-avukat. Din l-iskeda informattiva ġenerali tgħidlek kif issib avukat u kif jitħallsu d-drittijiet tal-avukat jekk inti ma jkollokx il-possibbiltà li tħallas għall-parir legali.
Inti jrid ikollok avukat waqt il-proċedura ta’ qabel il-proċess quddiem il-qorti kriminali mill-mument meta jkollok l-opportunità li teżamina l-proċess kriminali (ara l-Iskeda Informattiva 2). Qabel dan l-istadju, inti jrid ikollok avukat fil-każijiet li ġejjin:
Irid ikollok avukat waqt il-proċess quddiem il-qorti kriminali. Il-parteċipazzjoni tal-avukat fil-proċess quddiem il-qorti kriminali hija obbligatorja.
Kif issib avukat
Inti għandek id-dritt li tagħżel l-avukat tiegħek li, bi qbil, jirrappreżentak fuq il-bażi ta’ kuntratt. L-ismijiet u d-dettalji ta’ kuntatt tal-avukati huma disponibbli fuq il-paġna ewlenija tal-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana.
Jekk ma jkollok l-ebda avukat fuq il-bażi ta’ kuntratt, jew jekk l-avukat tiegħek ma jistax jirrappreżentak, inti għandek id-dritt li titlob li jinħatarlek avukat. F’dan il-każ, l-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana taħtar avukat sabiex jirrappreżentak.
Id-dritt tiegħek li jkollok avukat maħtur għalik mill-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana ma jiddependix mis-sitwazzjoni ekonomika tiegħek. Ma hemmx għalfejn tiżvela dettalji dwar is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħek meta tagħmel talba għal avukat.
Jekk trid li jinħatarlek avukat mill-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana, inti trid tressaq talba quddiem l-aġenzija investigattiva, il-prosekuzzjoni jew il-qorti.
F’ċerti proċedimenti, il-parteċipazzjoni tal-avukat hija obbligatorja. Jekk fi proċedura bħal din, inti ma tkunx għażilt avukat għalik innifsek, l-aġenzija investigattiva, il-prosekuzzjoni jew il-qorti taħtar wieħed għalik. Ma hemmx għalfejn tressaq talba għal avukat.
Inti trid tħallas lill-avukat li tkun għażilt int. Id-drittijiet tal-avukat u l-kundizzjonijiet tal-ħlas ikunu inklużi fil-kuntratt li jiġi stipulat mal-klijent.
Jekk ma tridx tqabbad avukat inti, għandek id-dritt li jkollok avukat ipprovdut mill-Istat. L-avukat, li jinħatar mill-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana, jitħallas mill-Istat. Ma għandekx għalfejn tħallas lill-avukat. Jekk il-qorti ssibek ħati, inti tkun obbligat tirrimborża d-drittijiet tal-avukat lill-Istat .
Inti għandek id-dritt li tbiddel lill-avukat li tkun għażilt. Jekk inħatarlek avukat, inti għandek id-dritt li tbiddel lill-avukat jekk ikun hemm qbil bejn l-avukat oriġinali u l-avukat il-ġdid. Jekk l-avukat maħtur għalik kien inkompetenti jew traskurat, inti għandek id-dritt li tressaq talba quddiem il-qorti biex dan jitneħħa u jinħatar avukat ġdid mill-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
L-iskop tal-interrogazzjoni u l-ġbir tal-provi huwa biex li jiġu vverifikati u rreġistrati bil-miktub iċ-ċirkostanzi tar-reat allegat sabiex ikunu jistgħu jiġu kkontrollati fil-qorti. Il-korp investigattiv u l-Uffiċċju tal-Prosekutur huma obbligati jiġbru kemm l-informazzjoni li tissuġġerixxi li inti kont involut f'reat kif ukoll l-informazzjoni li tkun favur tiegħek. Inti ma tridx tipprova l-innoċenza tiegħek.
Il-proċedura kriminali għandha żewġ fażijiet: il-proċedura jew l-investigazzjoni ta’ qabel il-proċess quddiem il-qorti kriminali u l-proċess innifsu. Il-proċedura kriminali tista’ tiġi fi tmiemha mingħajr ma titressaq quddiem qorti (pereżempju, meta waqt l-investigazzjoni jkun stabbilit li d-delitt ma twettaqx). Inti tista’ tinstab ħati li wettaqt delitt biss f’qorti.
L-għan tal-investigazzjoni kriminali huwa li jiġi stabbilit jekk id-delitt twettaqx u x’kienu ċ-ċirkustanzi tad-delitt. Waqt l-investigazzjoni, jinġabru l-provi tal-allegat delitt, jiġu stabbiliti ċ-ċirkustanzi, u tittieħed deċiżjoni dwar jekk il-provi humiex biżżejjed biex inti tiġi akkużat bid-delitt.
Il-proċedimenti kriminali jinbdew minn korp investigattiv (il-pulizija jew xi korp ieħor tal-Istat bis-setgħa li jagħmel dan) jew mill-Uffiċċju tal-Prosekutur. Il-proċedimenti kriminali jinbdew meta l-pulizija jew l-Uffiċċju tal-Prosekutur jirċievu informazzjoni dwar ir-reat allegat.
Jekk il-korp investigattiv ikollu raġuni valida biex jissuspetta li wettaqt xi reat, tista’ tinżamm detenut bħala suspettat għal mhux aktar minn 48 siegħa. Jekk tkun detenut, il-korp investigattiv irid jinterrogak mingħajr dewmien.
Jekk waqt l-investigazzjoni jsir evidenti illi ma hemmx raġunijiet għad-detenzjoni tiegħek, inti trid tiġi rilaxxat minnufih. Jekk l-Uffiċċju tal-Prosekutur ikun konvint li huwa meħtieġ li tinżamm detenut għal aktar żmien sabiex ma taħrabx mill-investigazzjoni jew tikkommetti reati ġodda, irid jitlob mandat għall-arrest tiegħek minn qorti.
Jekk jiġri dan, tinġieb quddiem imħallef fi żmien 48 siegћa mid-detenzjoni tiegħek. L-imħallef jiddeċiedi jekk l-arrest huwiex xieraq jew le. Jekk l-imħallef isib li m’hemmx raġunijiet għall-arrest tiegħek, inti tiġi rilaxxat minnufih.
L-għan tal-investigazzjoni huwa li tinġabar l-evidenza li tikkonferma ċ-ċirkostanzi ta’ reat. Għal dan l-għan jiġu interrogati s-suspettat, il-vittmi u x-xhieda, tinġabar l-evidenza, issir l-analiżi forensika u jitwettqu attivitajiet ta’ sorveljanza. L-azzjonijiet kollha li jitwettqu biex tinġabar l-evidenza jridu jiġu ddokumentati skont il-liġi. Biex tiġi akkużat tista' tintuża biss evidenza li tkun inġabret legalment
Jinfetaħ fajl kriminali li jkun fih id-dettalji tal-investigazzjoni kriminali u l-evidenza. Meta titlesta l-investigazzjoni kriminali, l-Uffiċċju tal-Prosekutur jagħti kopja tal-fajl kriminali lill-avukat tad-difiża. L-avukat tiegħek jgħidlek dwar il-provi li jkunu nġabru u dwar il-bażi tal-akkużi fil-konfront tiegħek.
Inti u l-avukat tiegħek għandkom id-dritt tibagħtu applikazzjonijiet lill-Uffiċju tal-Prosekutur (pereżempju biex jinkludu evidenza addizjonali fil-fajl, biex jintemmu l-proċedimenti kriminali, eċċ.). L-Uffiċċju tal-Prosekutur irid jiddeċiedi dwar dawn l-applikazzjonijiet. Jekk l-Uffiċċju tal-Prosekutur ma jissodisfax applikazzjoni, inti tista’ tissottometti l-istess applikazzjoni mill-ġdid fil-qorti waqt il-proċess.
Jekk, wara li l-fajl ikun ġie ppreżentat lilek u jkunu ttieħdu d-deċiżjonijiet fuq kwalunkwe applikazzjoni, il-prosekutur isib li hemm biżżejjed evidenza biex jakkużak, jinħareġ att ta’ akkuża.
Dan huwa dokument li jkun fih il-fatti u jistabbilixxi l-evidenza li fuqha hija bbażata l-akkuża. Il-prosekutur jippreżenta l-att ta’ akkuża lill-avukat tad-difiża u jibgħatu lill-qorti. L-imħallef jibda l-proċess abbażi tal-att ta' akkuża.
Id-Drittijiet tiegħi waqt l-investigazzjoni
Proċedimenti kriminali jinbdew għax il-korp investigattiv ikun irċieva informazzjoni li tissuġġerixxi li twettaq reat. Din l-informazzjoni tista’ tkun ibbażata fuq ilment imressaq minn persuna jew minn skoperta ta’ fatt li jissuġġerixxi li twettaq reat.
L-għan tal-proċedimenti kriminali huwa li jiġi stabbilit jekk twettaqx reat u jekk iva jekk hemmx biżżejjed evidenza biex xi suspettat jiġi akkużat b’reat.
Il-proċedimenti kriminali jitmexxew mill-Uffiċċju tal-Prosekutur, u l-investigazzjoni kriminali titwettaq mill-korp tal-investigazzjonijiet skont l-istruzzjonijiet tal-Uffiċċju tal-Prosekutur. Ġeneralment, l-investigazzjoni titwettaq mill-pulizija. L-investigazzjoni tista' ssir ukoll mis-Servizz tas-Sigurtà interna, il-Bord tat-Taxxa u d-Dwana, l-Ispettorat Ambjentali, id-Dipartiment tal-Ħabsijiet u s-Servizzi tal-Ħabsijiet tal-Ministeru tal-Ġustizzja, il-pulizija militari u l-Awtorità tal-Kompetizzjoni.
Hemm ċerti atti proċedurali li l-korpi tal-investigazzjoni jistgħu jwettqu biss bil-permess tal-Uffiċċju tal-Prosekutur jew tal-qorti.
Il-proċedimenti kriminali jinbdew bl-ewwel att proċedurali. Jekk tiġi ssuspettat li wettaqt reat, int issir taf li nbdew proċedimenti kriminali meta tinżamm f’detenzjoni bħala suspettat jew tissejjaħ minn investigatur u tiġi interrogat
Tista’ tiġi ttrattat bħala suspettat jekk il-korp investigattiv ikollu bażi biżżejjed biex jaħseb li wettaqt reat. Jista’ jkun hemm raġunijiet differenti għal din il-bażi, pereżempju:
Id-drittijiet ewlenin tiegħek bħala suspettat huma:
Inti obbligat li:
Jekk inti suspettat, il-korp investigattiv irid jispjegalek id-drittijiet u l-obbligi tiegħek. Int tintalab tiffirma rekord bil-miktub u, b’hekk tkun qed tikkonferma li spjegawlek id-drittijiet u l-obbligi tiegħek.
Wara dan jgħidulek ta’ xiex inti ssuspettat. Dan ifisser li tingħata deskrizzjoni qasira tar-reat li jkun issuspettat li wettaqt. Tingħata wkoll dettalji tad-dispożizzjonijiet legali li jiddefinixxu l-att bħala reat. La l-korp investigattiv u lanqas l-Uffiċċju tal-Prosekutur ma huma obbligati jagħtuk iktar tagħrif qabel jitlestew il-proċedimenti ta’ qabel il-proċess
Mill-mument li tiġi kkonfermat bħala suspettat fi proċedimenti kriminali għandek id-dritt tiltaqa’ u titkellem mal-avukat tiegħek. Għandek id-dritt titkellem mal-avukat tiegħek qabel il-korp investigattiv jibda jinterrogak
Tista’ tinżamm arrestat bħala suspettat jekk:
Tista’ wkoll tinżamm detenut jekk il-korp investigattiv ikollu informazzjoni oħra li tissuġġerixxi li int suspettat u:
Il-korp investigattiv għandu d-dritt li jżomm detenut. Jekk tinqabad waqt li tkun qed tikkommetti reat jew immedjatament wara, jew jekk tagħmel tentattiv biex taħrab, kulħadd jista’ jieħdok għand il-pulizija għad-detenzjoni
Meta tkun qed tinżamm taħt arrest, uffiċjal mill-korp investigattiv irid jinfurmak dwar ir-raġuni għad-detenzjoni tiegħek u jispjegalek id-drittijiet u l-obbligi tiegħek. L-uffiċjal iħejji dokument dwar id-detenzjoni tiegħek li jistabbilixxi l-bażi ġuridika għad-detenzjoni tiegħek u ċ-ċirkostanzi tar-reat li jkun issuspettat li wettaqt. Għandek id-dritt tagħmel applikazzjonijiet u titlob li dawn jiġu inklużi fid-dokument tad-detenzjoni
Il-korp investigattiv irid jinfurmak bla dewmien b’lingwa u b’mod li tista' tifhem dwar ir-raġunijiet tad-detenzjoni tiegħek u d-drittijiet tiegħek. Il-korp investigattiv irid jipprovdilek interpretu f’każ li jkollok bżonnu. Tiġi pprovduta biss interpretazzjoni u mhux traduzzjoni bil-miktub
Għandek id-dritt li tinforma mill-inqas persuna waħda tal-għażla tiegħek li huwa qrib tiegħek. Dan iseħħ permezz tal-korp investigattiv. Dan ifisser li għandek id-dritt titlob li tiġi avżata persuna tal-għażla tiegħek, u dan isir mill-korp investigattiv.
Fil-każ li l-korp investigattiv ikun tal-opinjoni li jekk il-persuna tal-għażla tiegħek tiġi infurmata jista’ jkun ta' dannu għall-proċedimenti kriminali, jista’ jirrifjuta. Dan ir-rifjut irid jiġi awtorizzat mill-Uffiċċju tal-Prosekutur
Tista’ tinżamm detenut għal mhux aktar minn 48 siegħa. Jekk il-qorti ma tkunx ħarġet mandat tal-arrest tiegħek fi żmien 48 siegħa mid-detenzjoni tiegħek, il-korp investigattiv irid jilliberak mingħajr dewmien
Tista’ tiġi arrestat fuq talba tal-Uffiċċju tal-Prosekutur jekk ikun hemm raġuni li wieħed jaħseb li tista’ taħrab il-proċedimenti kriminali jew li tikkommetti reati ġodda. Imħallef biss jista' jawtorizza arrest
Il-korp investigattiv jieħdok quddiem imħallef, li jrid joħroġ mandat għall-arrest tiegħek. Il-prosekutur u, jekk int tixtieq, l-avukat tiegħek jintalbu jidhru quddiem l-imħallef ukoll. L-imħallef jeżamina l-fajl tal-każ kriminali tiegħek u jinterrogak biex jiċċekkja jekk hemmx raġunijiet għall-arrest tiegħek. Wara li tisma' l-partijiet, il-qorti tapprova jew tirrifjuta t-talba għall-arrest. Jekk it-talba għall-arrest tiġi rifjutata, trid tiġi rilaxxat minnufih
Fl-istadju ta’ qabel il-proċess ma tistax tinżamm għal aktar minn sitt xhur. F’każijiet straordinarji dan jista’ jiġi estiż. Wara kull perjodu ta’ xahrejn għandek id-dritt titlob lill-qorti teżamina mill-ġdid ir-raġunijiet għall-arrest tiegħek, u l-qorti trid tiddeċiedi fi żmien ħamest ijiem jekk huwiex ġustifikat li tibqa' tinżamm taħt arrest. Jekk il-qorti ssib li ma għadux iġġustifikat li tibqa' tinżamm taħt arrest, trid tiġi rilaxxat minnufih
Inti għandek id-dritt titlob li tkun fuq pleġġ minflok arrest. Biex tagħmel dan trid tippreżenta applikazzjoni fil-qorti. Tittieħed quddiem imħallef li jiddeċiedi dwar l-applikazzjoni għall-pleġġ. L-imħallef irid jisma’ l-opinjoni tiegħek u dik tal-avukat tiegħek.
Jekk l-imħallef jissodisfa l-applikazzjoni, tiġi lliberat mill-kustodja wara li l-ammont tal-garanzija jkun ġie ttrasferit fil-kont tal-qorti
Għandek id-dritt tappella kontra l-mandat tal-arrest tiegħek. Biex tagħmel dan, int jew l-avukat tiegħek irid jippreżenta appell bil-miktub fil-qorti distrettwali permezz tal-qorti li tkun ħarġet il-mandat ta’ arrest oriġinali. L-appell irid jiġi ppreżentat fi żmien 10 ijiem minn meta ssir taf bil-mandat tal-arrest.
L-iskop tal-interrogazzjoni u tal-ġbir tal-provi huwa li jiġu aċċertati ċ-ċirkustanzi tal-allegat delitt u li jkun hemm rekord bil-miktub ta’ dawn iċ-ċirkustanzi sabiex ikunu jistgħu jiġu vverifikati fil-qorti. L-aġenzija investigattiva u l-prosekuzzjoni huma obbligati jiġbru kemm l-informazzjoni li tissuġġerixxi li inti kont involvut fid-delitt kif ukoll l-informazzjoni li tkun favur tiegħek. Inti ma għandekx għalfejn tipprova l-innoċenza tiegħek.
Jekk tkun suspettat, il-korp investigattiv irid jinterrogak mingħajr dewmien.
M’intix obbligat tagħti informazzjoni lill-korp investigattiv jew twieġeb il-mistoqsijiet li jsirulek. Għandek id-dritt li tibqa’ sieket. Is-silenzju fl-ebda każ ma jista’ jiġi interpretat bħala ammissjoni ta’ ħtija. Ma tistax tkun sfurzat tinkrimina lilek innifsek jew nies qrib tiegħek.
Fil-bidu tal-interrogazzjoni trid tiġi infurmat li għandek id-dritt tirrifjuta titkellem u li kwalunkwe ħaġa li tgħid tista’ tintuża kontra tiegħek. L-ewwel nett jistaqsuk jekk wettaqx ir-reat li int issuspettat li wettaqt.
Tingħata l-opportunità tiddikjara x’taf dwar ir-reat li qed jiġi investigat. Isirulek ukoll mistoqsijiet. Jitħejja rekord bil-miktub tal-interrogazzjoni. Qabel ma tiffirma dan ir-rekord, għandek id-dritt taqrah mill-bidu sal-aħħar. Għandek id-dritt li l-kummenti tiegħek jiġu inklużi fir-rekord.
Kull ħaġa li tgħid jista’ tintuża bħala evidenza kontra tiegħek.
Matul l-interrogazzjoni tista’ tiddikjara ruħek ħati għall-akkużi kollha jew uħud minnhom. Għandek ukoll id-dritt tagħmel dan f'kull ħin wara l-interrogazzjoni, anke jekk waqt l-interrogazzjoni kont għidt li m'intix ħati.
Il-proċedimenti kriminali ma jintemmux jekk tammetti l-ħtija tiegħek. Il-korp investigattiv xorta waħda jrid jistabbilixxi ċ-ċirkostanzi tar-reat u jipprovahom. Ma tistax tinstab ħati ta' reat abbażi tal-konfessjoni tiegħek biss.
Jekk tkun stqarrejt il-ħtija tiegħek, għandek id-dritt jerġa' jibdilek dwar ix-xhieda li tkun tajt qabel u tiċħad il-ħtija tiegħek aktar tard matul il-proċedimenti kriminali jew waqt il-proċess. Madankollu, f’dak il-każ, ammissjoni preċedenti tista' tiġi ppreżentata fil-qorti u użata bħala evidenza kontrik. Jekk provi oħrajn jikkonfermaw il-ħtija tiegħek, il-fatt li tkun irtirajt l-istqarrija ta’ ħtija tiegħek jiġi injorat, għax ma tkunx affidabbli.
Waqt l-investigazzjoni kriminali l-korp investigattiv mhux obbligat jagħtik informazzjoni dwar ix-xhieda li jkunu xehdu kontrik u x’ikunu qalu dawn xhieda. Tiġi infurmat dwar ix-xhieda u l-istqarrijiet tagħhom biss meta tingħata aċċess għall-fajl kriminali fi tmiem l-investigazzjoni (ara l-Għoti tal-aċċess għall-fajl kriminali, l-applikazzjonijiet għas-smigħ u s-sottomissjoni tal-akkużi (4)).
Jistgħu jsirulek mistoqsijiet dwar ir-reati preċedenti tiegħek, imma inti tista’ tirrifjuta li tagħti din l-informazzjoni. Il-korp investigattiv għandu d-dritt jistabbilixxi jekk għandekx reati preċedenti billi jirreferi għal diversi reġistri. Kull reat preċedenti jissemma fl-att ta' akkuża.
Il-korp investigattiv għandu d-dritt iwettaq tfittxija fuq il-persuna biex ifittex traċċi tar-reat, biex jidentifika l-karatteristiċi partikolari ta’ ġismek u li jikseb informazzjoni oħra li tkun importanti għall-investigazzjoni kriminali.
Il-korp investigattiv għandu d-dritt jieħu evidenza u kampjuni forensiċi mingħandek, inklużi l-marki tas-swaba’ u materjal bijoloġiku għall-analiżi tad-DNA.
Jekk tirrifjuta li tipprovdi l-kampjuni, il-korp investigattiv għandu d-dritt jisfurzak tipprovdihom. Madankollu, jekk xorta waħda tibqa' tirrifjuta li tipprovdi kampjuni jew jekk biex jittiħdulek ikun ta’ ħsara għall-integrità fiżika tiegħek, dan jista’ jsir biss fuq il-bażi ta’ deċiżjoni mill-korp investigattiv. Għandek id-dritt tara d-deċiżjoni.
Darek, il-bini tan-negozju, il-karozza, eċċ. jistgħu jiġu mfittxija għall-finijiet li tinstab evidenza tar-reat jew oġġetti oħra neċessarji biex jissolva l-każ. Irid jinħareġ mandat ta’ tfittxija mill-Uffiċċju tal-Prosekutur jew mill-qorti. Jekk tkun meħtieġa tfittxija b’mod urġenti, din tkunukoll permessa fuq il-bażi ta’ mandat mill-korp investigattiv.
Il-persuna, li jkun se jsir tfittix fuq il-proprjetà tagħha, trid tintwera l-mandat ta’ tfittix u tintalab iċċedi l-oġġett imsemmi fil-mandat. Jekk l-oġġett ma jiġix ċedut, l-uffiċjali tal-korp investigattiv iwettqu t-tfittxija.
Jekk jinkisru d-drittijiet tiegħek, għandek id-dritt tilmenta dwar l-attivitajiet tal-korp investigattiv u tressaq ilment għal dan l-għan lill-Uffiċċju tal-Prosekutur Jekk ilment jikkonċerna l-attivitajiet tal-Uffiċċju tal-Prosekutur, jista’ jitressaq lill-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali. L-ilment jiġi eżaminat fi żmien 30 jum. Tintbagħatlek kopja tad-deċiżjoni. Jekk ma taqbilx mad-deċiżjoni tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali, għandek id-dritt tressaq ilment quddiem qorti fi żmien 10 ijiem.
L-evidenza kollha miġbura matul l-investigazzjoni kriminali u s-sommarju tal-proċedimenti ta’ qabel il-proċess li jiddeskrivu ċ-ċirkustanzi tar-reat jiġu miżjuda fil-fajl kriminali. Huwa meħtieġ li bħala suspettat jingħatalek aċċess għall-fajl kriminali sabiex tkun taf x'inhuma l-akkużi kontrik u r-raġunijiet li saru fuqhom.
Jekk tkun ġejt iddikjarat suspettat, il-fajl kriminali jkun disponibbli għalik wara li titlesta l-investigazzjoni kriminali.
Hekk kif l-fajl kriminali jitqiegħed għad-dispożizzjoni tiegħek, irid ikollok avukat (ara l-Iskeda Informattiva 1). L-Uffiċċju tal-Prosekutur jagħti kopja tal-fajl kriminali lill-avukat tiegħek. L-avukat tiegħek jinfurmak bil-kontenut tal-fajl kriminali.
Ma huwa ffissat l-ebda limitu ta’ żmien speċifiku biex teżamina l-fajl kriminali. Jekk l-Uffiċċju tal-Prosekutur isib li l-proċess tal-eżaminazzjoni tal-fajl kriminali qed jiġi mtawwal, jista’ jiġi stabbilit limitu ta’ żmien. L-Uffiċċju tal-Prosekutur irid jagħti biżżejjed żmien biex jiżgura li int tista’ effettivament teżerċita d-dritt tiegħek li tiddefendi ruħek.
Wara li tkun eżaminajt il-fajl kriminali, inti u l-avukat tiegħek għandkom id-dritt tressqu l-applikazzjonijiet lill-Uffiċċju tal-Prosekutur. L-iskop għal dan huwa li jkun iggarantit li l-investigazzjoni kriminali titwettaq bir-reqqa u b’mod ġust.
Għandek id-dritt titlob li:
Għandek ukoll id-dritt titlob li l-Uffiċċju tal-Prosekutur itemm il-proċedimenti kriminali jekk, fl-opinjoni tiegħek, m’hemmx raġunijiet fuq x'hiex jitkomplew. Barra minn hekk, għandek id-dritt titlob li l-każ jiġi ttrattat permezz ta’ proċedura simplifikata li hija preskritta mil-liġi (eż. il-proċedura tal-ftehim) mingħajr proċess sħiħ normali.
L-applikazzjonijiet jiġu sottomessi lill-Uffiċju tal-Prosekutur bil-miktub. Iridu jiġu sottomessi fi żmien 10 ijiem mill-eżami tal-fajl kriminali. Jekk il-kawża kriminali tkun kbira u kumplessa, l-Uffiċċju tal-Prosekutur jista’ jestendi dan il-perjodu għal 15-il jum (it-Taqsima 225 tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali, li daħal fis-seħħ fl-1 ta’ Settembru 2011).
L-Uffiċċju tal-Prosekutur jeżamina l-applikazzjonijiet fi żmien 10 ijiem. Jekk l-Uffiċċju tal-Prosekutur ma jissodisfax applikazzjoni, tittieħed deċiżjoni u tingħatalek kopja. Jekk l-applikazzjon tiegħek tiġi miċħuda f’din il-fażi, inti xorta tista’ tressaqha mill-ġdid matul il-proċess.
Wara li tkun eżaminajt mill-ġdid il-fajl kriminali u l-Uffiċċju tal-Prosekutur ikun ħa deċiżjoni dwar l-applikazzjonijiet tiegħek, int tiġi akkużat jekk l-Uffiċċju tal-Prosekutur ikun konvint li hemm biżżejjed evidenza biex titressaq quddiem il-qorti.
L-Uffiċċju tal-Prosekutur ifassal att ta’ akkuża. Dan huwa dokument li jistabbilixxi ċ-ċirkustanzi li fuqhom huma bbażati l-akkużi u l-evidenza li tikkonfermhom. L-Uffiċċju tal-Prosekutur jagħti l-att tal-akkuża lilek u lill-avukat tiegħek u jibgħatha lill-qorti.
Il-qorti tista’ biss tisma' każ fuq il-bażi ta’ att ta’ akkuża. L-Uffiċċju tal-Prosekutur jista' jibdel jew jissupplimenta l-akkużi, iżda f’dan il-każ irid jiġi ppreżentat att ta’ akkuża ġdid.
Jekk inti tkun ġejt misjub ħati fuq l-istess akkuża f’pajjiż ieħor jew jekk il-proċedimenti kriminali fir-rigward tal-akkużi ntemmu, ma tistax terġa' tiġi akkużat bl-istess reat. F’sitwazzjoni bħal din, jekk ikunu nbdew proċedimenti kriminali kontra tiegħek fl-Estonja, iridu jintemmu mingħajr ma tiġi akkużat bir-reat.
Wara li tkun eżaminajt il-fajl kriminali, għandek id-dritt tapplika għand l-Uffiċċju tal-Prosekutur biex jinbdew negozjati fil-proċedura tas-soluzzjoni. Jekk l-Uffiċċju tal-Prosekutur jaqbel, jinbdew negozjati miegħek u mal-avukat tiegħek biex tiftiehmu dwar id-definizzjoni legali tal-att li tkun akkużat bih u piena għalih.
Jekk tilħaq ftehim b'riżultat tan-negozjati, dan jiġi miktub u ppreżentat lill-qorti għall-approvazzjoni. Jekk il-qorti tapprova l-ftehim, int teħel tar-reat bil-kundizzjonijiet stipulati fil-ftehim li tkun għamilt.
Il-Mandat ta’ Arrest Ewropewhuwa talba minn korp ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea lil Stat Membru ieħor tal-Unjoni Ewropea bil-ħsieb ta' detenzjoni u arrest ta’ persuna partikolari u l-konsenja ta’ dik il-persuna lill-pajjiż rikjedenti sabiex dak il-pajjiż ikun jista' jkompli l-proċedimenti kriminali jew iżomm fil-ħabs lill-persuna konċernata.
Meta inti tinżamm detenut, il-bażi għad-detenzjoni tiegħek trid tiġi spjegata lilek u trid tiġi infurmat li inti tista’ taqbel li tiġi kkonsenjat lil Stat Membru ieħor. Jekk inti taqbel li tiġi kkonsenjat, ma tkunx tista' tibdel id-deċiżjoni tiegħek aktar tard. Mad-detenzjoni tiegħek għandek id-dritt għall-għajnuna legali b’xejn u li jkollok l-assistenza ta’ interpretu.
Id-deċiżjoni tal-konsenja jew iċ-ċaħda tal-konsenja tiegħek tittieħed minn qorti. Inti, l-avukat tiegħek u l-prosekutur tattendu s-smigħ fil-qorti. Il-qorti trid tisma’ l-opinjoni tiegħek dwar il-konsenja tiegħek. Il-qorti tieħu deċiżjoni li permezz tagħha tiġi aċċettata jew miċħuda l-konsenja tiegħek. Għandek id-dritt li tressaq appell kontra s-sentenza ma’ qorti distrettwali fi żmien tlett ijiem minn meta tirċievi d-deċiżjoni. Il-qorti distrettwali teżamina mill-ġdid l-appell fi żmien 10 ijiem u d-deċiżjoni tagħha tkun finali.
Jekk taqbel li tiġi konsenjat, trid tittieħed deċiżjoni fi żmien 10 ijiem. Jekk ma taqbilx li tiġi konsenjat, id-deċiżjoni finali dwar il-konsenja jew iċ-ċaħda tal-konsenja tiegħek trid issir fi żmien 60 jum mill-arrest tiegħek. F’każijiet straordinarji dan il-perjodu jista’ jiġi estiż bi 30 jum. Jekk deċiżjoni tal-qorti dwar il-konsenja tiegħek tkun daħlet fis-seħħ, trid tiġi estradit lejn il-pajjiż li jkun għamel it-talba fi żmien 10 ijiem. Jekk ma tiġix estradit f’dan il-perjodu, trid tiġi rilaxxat.
Jekk pajjiż ieħor ikun beda proċedimenti kriminali kontra tiegħek u ħejja mandat ta’ arrest tiegħek jew jekk qorti f’dak il-pajjiż tkun imponiet sentenza ta’ kustodja fuqek, dak il-pajjiż jista’ japplika għall-estradizzjoni tiegħek. Jekk l-Estonja tirċievi talba minn pajjiż ieħor għall-estradizzjoni tiegħek jew talba permezz tal-Interpol għall-arrest tiegħek, tista’ tinżamm detenut u arrestat għat-tul taż-żmien tal-proċedura tal-estradizzjoni. Matul il-proċedura tal-estradizzjoni tista’ tinżamm taħt arrest sa sena. Qorti tiddeċiedi jekk l-estradizzjoni tiegħek għandhiex tiġi permessa.
Jekk inti ċittadin barrani, tintbagħat kopja tal-mandat tal-arrest tiegħek lill-Ministeru tal-Affarijiet Barranin, li jinforma lill-ambaxxata jew il-konsulat ta’ pajjiżek. Għandek dritt titlob li ssir laqgħa ma’ uffiċjal konsulari minn pajjiżek.
Il-korp investigattiv u l-Uffiċċju tal-Prosekutur iridu jiżguraw li inti tkun tista’ tuża l-assistenza ta’ interpretu. L-interpretu jrid ikun preżenti għal kull att proċedurali li fihom tipparteċipa int. L-interpretu huwa obbligat jittraduċi l-informazzjoni kollha relatata mal-att proċedurali b’mod preċiż u sħiħ. Tiġi pprovduta biss interpretazzjoni u mhux traduzzjoni bil-miktub.
Tista’ titlob li l-att tal-akkuża jiġi tradott bil-miktub fil-lingwa materna tiegħek jew lingwa oħra li tifhem. Dokumenti oħra li huma parti mill-proċedimenti kriminali ma jiġux tradotti bil-miktub.
M’hemmx bżonn tkun fil-pajjiż matul il-proċedimenti kriminali u tista’ tħalli l-pajjiż, iżda tkun obbligata tippreżenta ruħek għand il-korp investigattiv meta meħtieġ sabiex ikun jista’ jwettaq att proċedurali. Il-korp investigattiv jista’ jipprojbixxilek milli tħalli l-post tar-residenza tiegħek mingħajr l-awtorizzazzjoni tiegħu.
Jekk tkun tixtieq tħalli l-post tar-residenza tiegħek għal iktar minn 24 siegħa, ikollok bżonn awtorizzazzjoni minn qabel mingħand il-korp investigattiv. Jekk ma tippreżentax ruħek għand il-korp investigattiv meta jkun meħtieġ jew tikser il-projbizzjoni billi toħroġ mill-post tar-residenza tiegħek, tista’ tiġi arrestat.
Il-korp investigattiv jista’ jinterrogak f’pajjiż barrani permezz ta’ vidjo link dirett. Interrogazzjoni ta’ dan it-tip hija possibbli biss bil-kunsens tiegħek.
Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali
Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali bl-Ingliż (ma jinkludix l-emendi kollha)
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Il-kawżi kriminali kollha jinstemgħu mill- qrati tal-kontej. B'mod ġenerali, id-deċiżjoni tittieħed minn imħallef uniku. Il-kawżi kriminali dwar delitt tal-ewwel grad jinstemgħu minn qorti ffurmata minn president tal-qorti u żewġ ġudikanti lajċi.
Il-proċess quddiem il-qorti kriminali jkun pubbliku.
Il-qorti tista’ tiddikjara l-proċess parzjalment jew għal kollox privat:
Qabel tmiem is-smigħ fil-qorti, l-Uffiċċju tal-Prosekuzzjoni jista’ jbiddel l-akkużi jew iżid mal-akkużi kontra tiegħek. Jekk jiġri dan, l-Uffiċċju tal-Prosekuzzjoni jipprepara att ta’ akkuża ġdid. Dan ma jsirx jekk l-akkużi jinbidlu favurik. Jekk l-akkużi jinbidlu, inti u l-avukat tiegħek għandkom id-dritt li titolbu li l-kawża tiġi posposta, sabiex tkunu tistgħu tippreparaw id-difiża tiegħek.
L-istqarrija tiegħek tiġi ttrattata bħala prova tad-delitt. Jekk inti tiddikjara li inti ħati, l-Uffiċċju tal-Prosekuzzjoni xorta jrid jistabbilixxi l-ħtija tiegħek permezz ta’ provi oħra.
L-akkużat bilfors irid ikun preżenti għall-proċess. B’mod eċċezzjonali, is-smigħ jista’ jsir mingħajrek fil-każijiet li ġejjin:
Il-qorti għandha d-dritt li tħallik tipparteċipa fis-smigħ permezz ta’ konnessjoni bil-vidjo jekk huwa problematiku għalik li tidher fil-qorti. Dan huwa possibbli biss bil-kunsens tiegħek.
Jekk ma tistax tifhem il-lingwa tal-proċess fil-qorti, il-qorti trid tipprovdik b’interpretu waqt is-smigħ. Ikun ipprovdut biss servizz ta’ interpretar (ma tkun ipprovduta l-ebda traduzzjoni bil-miktub).
Bilfors irid ikollok avukat u jekk ma għażiltx avukat inti stess, jinħatar wieħed għalik mill-Assoċjazzjoni tal-Avukati Estonjana (ara l-Iskeda Informattiva 1).
Inti għandek id-dritt li titkellem waqt il-proċess quddiem il-qorti kriminali u li tesprimi fehmtek dwar iċ-ċirkustanzi kollha tal-każ tiegħek. Ma hemmx għalfejn titkellem waqt il-proċess quddiem il-qorti kriminali u għandek id-dritt li tibqa’ sieket.
L-akkużat mhuwiex obbligat li jgħid il-verità fil-qorti. Jekk inti ma tgħidx il-verità, ma tista’ tiġi imposta l-ebda sanzjoni fil-konfront tiegħek. Jekk waqt is-smigħ jiġi pprovat li inti ma għidtx il-verità fil-qorti, ix-xhieda kollha tiegħek (inkluża l-parti li tkun vera) tista’ tiġi kkunsidrata bħala inaffidabbli. F’każ bħal dan, ix-xhieda tiegħek ma tiġix ikkunsidrata bħala prova.
Inti għandek id-dritt li tippreżenta oġġezzjonijiet għall-provi mogħtija kontra tiegħek fil-qorti. Il-provi ma jkunux ammissibbli fil-qorti jekk dawn ikunu nkisbu bi ksur fundamentali tal-liġi. Inti għandek id-dritt li timpunja l-affidabbiltà tal-provi kif ukoll jekk hijiex legalment ammissibbli.
Inti u l-avukat tiegħek tistgħu topponu l-provi verbalment u bil-miktub waqt kull fażi tal-proċedura sa tmiem il-proċess quddiem il-qorti kriminali.
Fil-qorti, inti għandek id-dritt li tippreżenta l-provi kollha li huma rilevanti għall-każ u li nkisbu legalment.
Ġeneralment, sabiex jiġu ppreżentati provi ġodda, trid titressaq talba wara li jkun ġie eżaminat il-fajl kriminali jew mill-inqas tlett (3) ijiem ta’ xogħol qabel is-seduta preliminari. Madankollu, huwa wkoll possibbli li jiġu ppreżentati provi ġodda waqt il-proċess fil-qorti, jekk ma kienx possibbli li jiġu ppreżentati qabel, minħabba raġunijiet validi.
Inti għandek id-dritt li tqabbad investigatur privat sabiex tikseb il-provi. Il-provi miġbura mill-investigatur privat huma ammissibbli fil-qorti jekk l-investigatur privat ikun kisibhom mingħajr ma kiser il-liġi.
Inti għandek id-dritt li titlob li l-persuni li jkollhom informazzjoni importanti li tkun meħtieġa sabiex jissolva l-każ tiegħek, jiġu mistiedna jattendu l-qorti.
Inti u l-avukat tiegħek għandkom id-dritt li tagħmlu mistoqsijiet lix-xhieda kollha. Inti għandek id-dritt li tesprimi fehmtek dwar ir-rilevanza u l-veraċità ta’ dikjarazzjoni ta’ xhud. Inti għandek id-dritt li tippreżenta prova li turi li d-dikjarazzjoni tax-xhud hija żbaljata jew li tqajjem dubju dwar kemm huwa affidabbli.
Fil-qorti tista’ tiġi kkunsidrata biss l-informazzjoni dwar ir-reati preċedenti li wettaqt li tkun irreġistrata fir-reġistru tal-pieni u li ma tkunx tneħħiet mill-kondotta tiegħek (reat jitneħħa mill-kondotta tiegħek bejn sena (1) u għaxar (10) snin minn meta tiskonta s-sentenza tiegħek, skont kemm ikun serju r-reat.
Tista’ tiġi kkunsidrata anki informazzjoni minn pajjiżi oħrajn dwar ir-reati preċedenti li tkun wettaqt. Ir-reati li għandhom jitqiesu fil-qorti jridu jkunu stabbiliti fl-att ta’ akkuża. Fil-każ ta’ ċerti delitti, il-fatt li qabel tkun wettaqt delitt simili jista’ jwassal biex tkun imposta piena iktar serja.
Wara l-proċess, il-qorti jew teħilsek mill-akkużi jew issibek ħati. Inti tinħeles mill-akkużi jekk, waqt il-proċess ma jiġix ipprovat li d-delitt twettaq jew li d-delitt wettaqtu inti. Tinħeles mill-akkużi wkoll jekk l-Uffiċċju tal-Prosekuzzjoni jwaqqa’ l-akkużi kontra tiegħek. Inti tinsab ħati jekk jiġi pprovat fil-qorti li inti wettaqt id-delitt.
Jekk inti tinsab ħati, il-qorti timponi piena fuqek skont il-liġi. Il-pieni possibbli huma:
Jekk inti taqbel, il-qorti tista’ tissostitwixxi l-ħabs b’servizz fil-komunità.
F’ċerti ċirkustanzi, il-qorti tista’ tiddeċiedi wkoll li tagħtik probation. Jekk dan ikun il-każ, inti ma tiskontax is-sentenza oriġinali jew tiskonta biss parti minnha, sakemm ma twettaqx delitt ieħor waqt il-perjodu tal-probation. Il-perjodu tal-probation huwa ta’ bejn tlieta (3) u ħames (5) snin.
Minbarra l-pieni prinċipali, il-qorti tista’ timponi pieni addizzjonali, bħal meta ma tħallikx tinvolvi ruħek f’ċerti attivitajiet jew tkeċċik mill-Estonja. Barra minn hekk, kwalunkwe proprjetà li jkollha x’taqsam mad-delitt tista’ tiġi kkonfiskata.
Il-vittma għandha d-dritt li tipparteċipa fil-proċess, tagħmel dikjarazzjonijiet u tippreżenta provi, titlob għad-danni biex ikun kopert it-telf ikkawżat mid-delitt u tesprimi fehmitha dwar is-sentenza proposta mill-Uffiċċju tal-Prosekuzzjoni sabiex inti tiġi kkastigat
Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali
Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali bl-Ingliż (ma jinkudix l-emendi kollha)
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Inti għandek id-dritt li tappella mis-sentenza. Inti tista’ tappella kemm mill-kundanna ta’ ħtija tiegħek u kemm mis-sentenza. Inti għandek id-dritt li tappella mis-sentenza kollha jew minn parti minnha.
Inti trid tinforma lill-qorti li sabitek ħati li tixtieq tippreżenta appell. Trid tagħmel dan bil-miktub fi żmien sebat (7) ijiem minn meta d-deċiżjoni tal-qorti ssir pubblika. Dan jista’ jsir ukoll bil-faks.
L-appell jiġi ppreżentat fil-qorti li tkun tat is-sentenza fi żmien 15-il jum mid-data ta’ meta tkun ingħatajt l-ewwel l-opportunità li teżamina s-sentenza. L-appell isir bil-miktub u jintbagħat lill-qorti bil-posta jew bil-faks. Appelli mħejjija mill-Uffiċċju tal-Prosekutur u l-avukat jinbagħtu wkoll lill-qorti elettronikament.
Il-qorti li tkun tat is-sentenza tibgħat l-appell u l-proċess kriminali lis-Circuit Court.
Jekk tappella, is-sentenza inizjali ma tiġix eżegwita sakemm is-Circuit Court tieħu d-deċiżjoni tagħha. Jekk inti ġejt arrestat qabel jew wara li tkun ingħatat is-sentenza, m’intix se tiġi rrilaxxat għaliex tkun appellajt. Inti tista’ tinżamm arrestat sakemm tittieħed deċiżjoni dwar l-appell. Ma hemm l-ebda limitu ta’ żmien iffissat bil-liġi biex jiġi kkunsidrat l-appell, imma dan irid isir f’perjodu raġonevoli ta’ żmien.
Waqt l-appell, inti għandek id-dritt li tippreżenta provi ġodda jekk ikollok raġuni valida għaliex ma tkunx ippreżentajt dawn il-provi qabel.
Waqt is-smigħ fis-Circuit Court, jiġu kkunsidrati l-argumenti li tqajmu waqt l-appell. Jekk inti ma tidhirx fil-qorti, is-Circuit Court tista’ tikkunsidra l-appell mingħajr il-parteċipazzjoni tiegħek. Wara li tikkunsidra l-appell, is-Circuit Court tista’:
Tista’ tippreżenta “appell fil-kassazzjoni” mid-deċiżjoni tas-Circuit Court lill-Qorti Suprema. L-“appell fil-kassazzjoni” jista’ jitressaq biss permezz ta’ avukat.
Jekk tixtieq tagħmel “appell fil-kassazzjoni”, inti trid tinforma lis-Circuit Court fi żmien sebat (7) ijiem minn meta d-deċiżjoni tal-appell issir pubblika.
L-“appell fil-kassazzjoni” nnifsu jrid jiġi ppreżentat fi żmien 30 jum minn dakinhar meta inti tkun ingħatajt l-ewwel opportunità li teżamina d-deċiżjoni tas-Circuit Court. L-“appell fil-kassazzjoni” jiġi ppreżentat lill-Qorti Suprema permezz tas-Circuit Court li tkun ħadet id-deċiżjoni tal-appell.
Il-Qorti Suprema għandha d-dritt li tiddeċiedi jekk tismax l-“appell fil-kassazzjoni” jew le. Jekk il-qorti tirrifjuta l-“proċedura fil-kassazzjoni”, ma tingħata l-ebda raġuni.
Il-kundanna ta’ ħtija ssir finali meta s-sentenza tidħol fis-seħħ. Dan jiġri meta l-limitu ta’ żmien sabiex jiġi ppreżentat appell jew appell fil-kassazzjoni jkun skada. Fil-każ ta’ appell fil-kassazzjoni, is-sentenza tidħol fis-seħħ jekk il-Qorti Suprema tkun irrifjutat il-proċedura fil-kassazzjoni jew tkun ħadet deċiżjoni dwar il-każ.
Il-kundanna ta’ ħtija tiegħek tiġi rreġistrata fir-reġistru tal-pieni biss jekk tiġi eżegwita. Jekk il-Qorti Suprema tannulla d-deċiżjoni tal-qorti li sabitek ħati, il-kundanna tal-ħtija ma tiġix irreġistrata fir-reġistru tal-pieni.
Inti għandek id-dritt għal kumpens għad-danni li tkun ġarrabt jekk tkun miċħud mil-libertà bla ebda raġuni. Tista’ tagħmel talba bil-miktub għal kumpens lill-Ministeru tal-Finanzi fi żmien sitt (6) xhur mid-dħul fis-seħħ tal-ħelsien mill-akkużi jew mid-deċiżjoni li tkun temmet il-proċedura kriminali.
L-ammont tal-kumpens huwa wieħed fiss u huwa ekwivalenti għal seba’ (7) darbiet is-salarju minimu ta’ kuljum fis-seħħ fir-Repubblika tal-Estonja għal kull jum li tkun qattajt arrestat. Barra minn hekk, inti għandek id-dritt li titlob li l-Istat jirrimborża l-flus li tkun ħallast lill-avukat tiegħek.
Jekk inti ċittadin barrani, li qed tgħix legalment fl-Estonja u ġejt misjub ħati ta’ delitt intenzjonali u ngħatajt sentenza ta’ ħabs, il-qorti tista’, bħala piena addizzjonali, tiddeċiedi li tkeċċik mill-Estonja u ma tħallikx tidħol fl-Estonja għal għaxar (10) snin. Peress li t-tkeċċija mill-Estonja hija piena wkoll, inti għandek id-dritt li tappella minnha.
Jekk inti ma għandekx id-dritt li tgħix fl-Estonja, it-tkeċċija tiegħek mill-Estonja sseħħ awtomatikament mingħajr deċiżjoni tal-qorti. Inti għandek id-dritt li timpunja t-tkeċċija tiegħek billi tressaq ilment quddiem il-Qorti Amministrattiva. Il-fatt li inti tkun impunjajt it-tkeċċija tiegħek mhuwiex se jipposponiha sakemm iddum għaddejja l-proċedura fil-qorti.
Jekk inti ġejt misjub ħati, ma tistax issir kawża ġdida kontra tiegħek fuq il-bażi tal-istess akkużi.
L-informazzjoni dwar il-kundanna ta’ ħtija tiegħek titniżżel fir-reġistru tal-pieni. Ir-reġistru jinżamm mill-Ministeru tal-Ġustizzja u jiġi amministrat miċ-Ċentru tar-Reġistri u s-Sistemi ta' Informazzjoni. L-informazzjoni li tiddaħħal fir-reġistru hija pubblika, ħlief f'każijiet speċifikati mil-liġi.
L-informazzjoni tista’ tingħadda lil korpi statali ta’ pajjiżi barranin jekk dan ikun permess minn ftehimiet internazzjonali. L-informazzjoni dwar il-piena tiegħek tinżamm mingħajr il-kunsens tiegħek. Id-dejta titħassar wara l-perjodu ta’ skadenza stipulat mill-liġi (minn sena sa 15-il sena minn meta tiskonta s-sentenza, skont kemm ikun serju r-reat).
Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali
Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali bl-Ingliż (ma jinkludix l-emendi kollha)
L-Att dwar ir-Reġistru tal-Pieni
L-Att dwar ir-Reġistru tal-Pieni bl-Ingliż (ma jinkludix l-emendi kollha)
L-Att dwar l-obbligu tat-tluq u l-projbizzjoni tad-dħul
L-Att dwar l-obbligu tat-tluq u l-projbizzjoni tad-dħul bl-Ingliż (ma jinkludix l-emendi kollha)
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.
Il-piena meta wieħed jaqbeż il-limitu tal-veloċità kif ukoll meta jikser regoli dwar il-parkeġġ u regoli oħrajn tat-traffiku tiġi imposta fi proċedimenti ta' infrazzjoni.
Il-proċedura tar-reati minuri titwettaq mill-pulizija jew fil-post fejn ġie skopert ir-reat jew fl-għassa tal-pulizija.
Ma hemm l-ebda obbligu li inti tingħata l-piena fil-post. Minflok tista’ tinħariġlek twissija, jew tista’ tiġilek imposta ammenda (ta' sa EUR 15). Tista’ wkoll tittieħed deċiżjoni fil-proċedura mħaffa fil-post u tkun imposta ammenda ta' sa EUR 400. Il-proċedura fil-post tista’ titwettaq biss bil-kunsens tiegħek. Reġistrazzjonijiet awdjo jew vidjo jistgħu jsiru minn dikjarazzjonijiet magħmula mill-persuna rigward ir-reat.
Jekk inti taqbeż il-limitu tal-veloċità u tinqabad minn kamera tal-veloċità, tista’ tiġi imposta ammenda fuq is-sid jew fuq l-utent irreġistrat tal-vettura. L-ammenda massima hija ta’ EUR 190. L-avviż tal-infrazzjoni jintbagħtlek bil-posta. Jekk inti ma taqbilx mal-avviż tal-infrazzjoni, għandek id-dritt li tikkontestah fi żmien 30 jum minn meta tirċevih. Il-kontestazzjoni għandha ssir fl-għassa tal-pulizija li tkun bagħtitlek l-avviż tal-infrazzjoni. Jekk il-persuna fiżika responsabbli għal vettura tikkontesta l-impożizzjoni ta' ammenda minħabba li l-vettura kienet użata minn xi ħadd ieħor, hi trid tiddikjara fil-kontestazzjoni l-isem u l-kunjom tal-persuna li kienet qed tuża l-karozza fil-ħin imniżżel fl-avviż tal-infrazzjoni, kif ukoll l-indirizz, in-numru tal-liċenjza tas-sewqan u d-data tat-twelid jew in-numru tal-ID personali ta' dik il-persuna.
Jekk inti ma taqbilx mal-fehmiet tal-pulizija dwar l-allegat reat, inti għandek id-dritt li toġġezzjona għall-proċedura fil-post. F’dak il-każ il-pulizija se tipprepara d-dokumenti dwar ir-reat fil-post, imma l-kastig ma jiġix impost immedjatament.
Id-dokumenti jiġu mgħoddija lill-għassa tal-pulizija li l-uffiċjali tagħha jridu jiġbru l-evidenza dwar ir-reat. Jekk isirulek xi mistoqsijiet, inti għandek id-dritt li tibqa’ sieket. Inti għandek id-dritt li jkollok avukat u interpretu preżenti. Inti għandek id-dritt li teżamina l-materjal miġbur waqt il-proċedimenti ta’ infrazzjoni u għandek id-dritt li toġġezzjona għall-akkużi.
Inti tista’ tressaq l-oġġezzjonijiet tiegħek fi żmien 15-il jum minn meta tirċievi r-rapport tal-infrazzjoni. Inti tkun informat dwar meta tkun tista’ tikseb kopja tad-deċiżjoni meħuda dwar l-infrazzjoni mill-għassa tal-pulizija. Sabiex tikseb kopja, inti jew l-avukat tiegħek tridu tmorru l-għassa tal-pulizija. Ma tintbagħatx bil-posta.
Ir-reati tat-traffiku jistgħu jingħataw piena massima ta’ ammenda ta’ EUR 1 200. Għal reat tat-traffiku serju, inti tista’ tiġi detenut għal perjodu li ma jaqbiżx it-30 jum. Deċiżjoni ta' detenzjoni tista’ tittieħed biss minn qorti. Tista’ wkoll tiġi pprojbit milli ssuq sa sentejn.
Jekk ma taqbilx mad-deċiżjoni tal-pulizija, inti għandek id-dritt li tressaq rikors quddiem il-qorti tal-kontea. Ir-rikors trid tressqu fi żmien 15-il jum mid-data meta d-deċiżjoni saret disponibbli għall-ewwel darba.
Iċ-ċittadini ta’ Stati Membri oħrajn tal-Unjoni Ewropea jistgħu jingħataw huma wkoll piena għal reati tat-traffiku.
Il-kastigi għal reati tat-traffiku jitniżżlu fir-reġistru tal-pieni, ħlief għall-informazzjoni dwar l-ammendi. Informazzjoni fuq reatititħassar mir-reġistru u tinżamm fl-arkivju sa sena wara li titħallas l-ammenda imposta għall-infrazzjoni, tiġi servuta s-sentenza ta' detenzjoni, jitwettaq is-servizz lill-komunità jew bħala sanzjoni ewlenija tingħata is-sospensjoni tal-liċenzja tas-sewqan;
L-Att dwar it-Traffiku bl-Ingliż (ma jinkludix l-emendi kollha)
Il-Kodiċi ta’ Proċedura tar-Reati Minuri
Il-Kodiċi ta’ Proċedura tar-Reati Minuri bl-Ingliż (ma jinkudix l-emendi kollha)
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali hija ġestita mill-Istat Membru rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea ma taċċettax responsabbilta jew kwalunkwe tip ta' tort fir-rigward ta' kull informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.